Jonas Netter, người đàn ông gốc Do Thái sống tại Paris vào những năm đầu thế kỉ XX, với trái tim cháy bỏng dành cho nghệ thuật nhưng chưa đủ giàu có để sở hữu những tác phẩm của các họa sĩ trường phái ấn tượng lừng danh, đã tập trung vào việc sưu tầm tranh của những họa sĩ đương thời vô danh như Modigliani, Utrillo, Soutine, Valadon, Kisling… Trên thực tế, đó lại là một đặc ân dành cho họ, bởi nếu thiếu ông, họ sẽ không có tiền trang trải cuộc sống và mua họa phẩm để thỏa mãn niềm đam mê. Với trực giác sắc bén, gu thưởng thức tinh tế và tầm nhìn xa trông rộng, Netter đã nhận ra giá trị tiềm ẩn trong các tác phẩm của những họa sĩ kể trên. Hiện tại, một phần của bộ sưu tập phi thường này do những người thừa kế của ông sở hữu, phần khác nằm trong những bảo tàng lớn hoặc thuộc về một số bộ sưu tập khác, số còn lại bị thất lạc.
Cuộc triển lãm trưng bày 122 tác phẩm với tên gọi Modigliani, Soutine e gli artisti maledetti (Modigliani, Soutine và những nghệ sĩ bị nguyền rủa) diễn ra tại Cung điện Hoàng gia Milano ngay sau triển lãm tranh Picasso. Nó gây tiếng vang lớn ngay lập tức nhờ chất lượng tác phẩm, giá trị nghệ thuật đỉnh cao và ý nghĩa lịch sử sâu sắc khi chính họ là những người bạn thân của nghệ sĩ lừng danh người Tây Ban Nha này khi hoạt động sáng tác tại quận Montparnasse, Paris.
Triển lãm mở ra với hai bức chân dung tuyệt vời của Amedeo Modigliani, một nam – nhà thơ Zborowski, năm 1916, và một nữ – người tình Jeanne Hébuterne của ông, năm 1918, treo đối diện với kiệt tác “Phụ nữ tắm” năm 1908 của André Derain, tác phẩm mang phong cách của cả “Phụ nữ tắm” của Cezanne và “Những cô gái phố Avignon” của Picasso. Tiếp đến là cuộc dạo bước qua Montparnasse, đặc trưng bởi những gương mặt phụ nữ, những chân dung đầy tâm trạng trong gam màu đậm hay phong cảnh nhuốm màu tuyết, tất cả đều ẩn chứa sức mạnh lôi kéo người xem bằng một sự chăm chú khó dứt ra được. Không thể bỏ qua tính từ “maledetti” (nguyền rủa) lạ lùng của cuộc triển lãm, nó xuất phát từ những nét vẽ và chủ thể khá truyền thống, mặc dù đó là sự thể nghiệm mới trong ngôn ngữ hội họa của một nhóm mang phong cách gây ảnh hưởng.
Amedeo Clemente Modigliani, thường được gọi Modì, là hiện thân hoàn hảo của người một nghệ sĩ với “tài năng thiên bẩm và sự phá cách” huyền thoại. Chào đời ngày 12 tháng 7 năm 1884 tại Livorno (gần thành phố Pisa) trong một gia đình không có gì nổi trội, suốt cả cuộc đời ông chung sống với sự nghèo nàn, bệnh tật, ngập chìm trong rượu và ma túy, trong tinh thần bão tố và khổ ải cho tới cái chết xảy ra ở độ tuổi 36 do lao màng não. Kéo theo đó là việc cô người tình Jeanne Hébuterne cũng gieo mình qua cửa sổ mang theo giọt máu của ông ngay vào ngày hôm sau.
Về chặng đường nghệ thuật, ông chuyển tới sống tại Paris khi tròn 22 tuổi, bắt đầu tham gia vào hoạt động sôi nổi tại quận Montparnasse của nhóm nghệ sĩ Soutine, Kisling và Utrillo – những nhân vật được thể hiện trong những bức chân dung của ông, cùng với Pablo Picasso, Jean Cocteau, Diego Rivera và Max Jacob. Nguồn năng lượng tràn trề và sức sáng tạo hừng hực tại quận Monpartnasse này không thể thoát khỏi cái nhìn thấu tương lai của Netter, trong đó Modigliani đã chinh phục ông hoàn toàn, khiến ông phải mua rất nhiều tác phẩm của người nghệ sĩ nghèo khổ này. Và chính nhờ sự phát hiện của Netter, Modigliani được nâng lên tầm cỡ một trong những nghệ sĩ hàng đầu với giá tranh cao ngất ngưởng trong bối cảnh hội họa thế kỉ XX, bằng chứng là năm 2011, bức “La belle romaine” (Người đẹp La mã) đạt 61,5 triệu dollar và năm 2018, bức “Nu couché” (Khoả thân nằm nghiêng trái) đạt mức giá kỉ lục 157,2 triệu dollar trong phiên đấu giá của nhà Sotheby.
