“Bằng cả hình hài và cảnh tượng anh không muốn lột tả nỗi lòng mà nỗi đau thực sự. Nói ngắn gọn, anh muốn tiến triển tới mức người ta nhận xét về tranh của anh: “Cảm thấy sâu sắc, cảm thấy với lòng từ tâm”, cho dẫu sự thô kệch này và có lẽ thậm chí do sự thô kệch này.
Xem ra ngày nay nói theo cách đó bị coi là ngạo mạn, nhưng cũng chính vì lý do đó mà anh muốn ép mình vươn lên với tất cả nỗ lực. Anh như thế nào trước mắt phần lớn mọi người? Một khoảng không vô định, một người đàn ông lập dị và hèn mọn, một ai đó không và không bao giờ có địa vị xã hội, tóm lại, kẻ bần cùng nhất trong những kẻ bần cùng. Và vì vậy, dẫu đó là thực, anh luôn muốn tác phẩm của anh biểu hiện được điều trong tim kẻ lập dị và chẳng là ai này. Đó là khát vọng của anh, mặc dầu tất cả, được định hình bằng tình yêu hơn là oán hận, bằng đam mê nhiều hơn là sự yên bình. Thực sự anh thường cảm thấy mình trong trạng thái khổ sở nhất, nhưng luôn đọng lại trong tâm khảm một sự hài hoà êm dịu và trong lành, một nguồn nhạc. Anh thấy những bức tranh trên những tấm vải xơ xác nhất, trong những góc bẩn thỉu nhất. Tâm hồn anh bị cuốn hút bởi những điều này như một sức mạnh không tài nào cưỡng nổi.” (Thư gửi em trai Theo)
Mùa thu 1882
Màu nước, mực và bút chì trên giấy pơ-luya, 28x38cm
Otterlo, Bảo tàng Kroller-Muller
